සිංහාසන මණ්ඩපයේ මදකට නැවතීමු

පෙරහැරේ ආරම්භය එනම් කස කරුවන් මේවනවිට දේවාලයේ වාහල්කඩින් ඇතුළුවී අවසානය.නමුත් පෙරහැරේ අවසානය තවමත් දේවාලයේ ඇත.ගමන් කරන මාර්ගයටත් වඩා දිගු වූ මෙම පෙරහැරේ තරම සිතාගැනීමට එය ප්‍රමාණවත් යැයි මම සිතමි.දළදා පෙරහැර ක්‍රමයෙන් දේවාලයේ වාහල්කඩින් ඇතුළුවේ.නමුත් සධාතුක කරඬුව රැගත් හස්ථියා දේවාලයට ඇතුළු නොවේ.වාහල්කඩ අසල පැත්තකට වන්නට ඇතා නවතා සිටින අතර අනෙක් නැටුම් කණ්ඩායම් හා අලි ඇතුන් දේවාලයට ඇතුළුවී තම රාජකාරිය අවසන් කරයි.

මෙසේ පෙරහැර ගමන් කරමින් ඉදිරියට එනවිට දේවාභරණ රැගත් දොලාවන්,කුමාර රථය හා අලියා සමන් දේවාලයේ සිංහාසන මණ්ඩපයට ලඟාවේ.මෙම සිංහාසන මණ්ඩපය පිළිබඳව යමක් කිව යුතුය.මෙය පොළවට අඩි 5ක් පමණ උස්ව සෑදුනු තනි කාමරයක් සහිත ගෘහයකි.සමන්දේවාලයේ දොරකඩට හරියටම එකඑල්ලේ මෙම සිංහාසන මණ්ඩපයේ දොරකඩ තබා තිබේ.දේවාලයේ හඳුන්කුඩමේ ඉහළ රාත්‍රී කාලයේ දැල්වෙන පහනේ ආලෝකය සිංහාසන මණ්ඩපයට එල්ලවේ.

පෙරහැරේ වඩමවන දෝලාවල් දෙක පළමුවම මෙම සිංහාසන මණ්ඩපයට ඇතුළුවේ අනතුරුව සමන් දෙවියන්ගේ දේවාභරණ අලියා පිටෙහි සිට මණ්ඩපය තුළට වඩමවයි.කුමාර රථය සිංහාසන මණ්ඩපය අසලට පැමිණිවිට එහි ඇති දේවාභරණයත් සිංහාසන මණ්ඩපයට වඩමවයි.මේත් සමගම සිංහාසන මණ්ඩපය අසලදී කාලතුවක්කුව වෙඩිහඬ නිකුත්කරයි.පෙරහැරගමන මදකට නතරවේ.බස්නායක නිළමේත් මොහොට්ටාලවරුනුත් සිංහාසන මණ්ඩපය අසලඇති කුඩා වේදිකාවේ ගිමන් හරියි.මම දන්නාතරමින් ලංකාවේ පැවැත්වෙන දේව පෙරහැරවල මෙසේ නතරවීමක් වන්නේ සමන්දේවාල පෙරහැරේ පමණි.
මෙම පෙරහැර  නතරවූ අතරේදී තවමත් පෙරහැරේ ගමන් කරන නර්තන ශිල්පීන්ටත් අලි ඇතුන්ටත් සිසිල්පැන් ලබාදේ.සිංහාසන මණ්ඩපය අසල සමන්දෙවියන් වඩමවන අලියා නතරවී සිටින්නේ නැවත පෙරහැර ආරම්භවූ විට සමන් දෙවියන් වැඩමවීමටය.මෙම දෙවියන් වඩමවන අලියා සාමාන්‍යයෙන් කුලප්පුවන බව වැඩි වාර ගණනකදී වාර්තාවී තිබේ.මගේ මිත්තණියටද එම අවස්ථාව දැකීමට වසර ගණනාවකදීම හැකිවූබව ඇය මාහට පැවසීමෙන් එම කරුණ සනාථ විය.කෙසේවෙතත් දැන් පැවැත්වෙන පෙරහැරවල මෙම දේවාභරණ වඩමවන අලියා කුලප්පුවන බවක් මම දුටුවේ නැත.මෙම කුලප්පුවීම දෙවියන් වැඩමවීමට භාධාවක් වී නැත.

සිංහාසන මණ්ඩපයෙන් දේවාභරණ පිටතට වඩමවන නැකත පැය භාගයකට පමණ පසුව එළඹේ.සක් පිඹින්නා සිංහාසන මණ්ඩපයේ දොරකඩ අසලට පැමිණ තම සංඛය තෙවරක් නාද කරයි.තුන්වෙනිවර නාද කරනවිට සමන්දෙවියන්ගේ දේවාභරණ රැගත් කපුමහතා දේවාභරණ වඩමවාගෙනවිත් අලියාපිටට ගොඩවේ.දෙවනුව සක් පිඹින්නා නැවත සක පිඹී.එවිට කුමාර රථයේ ගමන් කරන කපු මහතා දේවාභරණ වඩමවාගෙනවිත් කුමාර රථයට ගොඩවේ.අනතුරුව දෝලා දෙකද පිටතට වඩමවාගෙන ඒමත් සමග නැවත පෙරහැර ආරම්භ වේ.

පෙරහැර ආරම්භ වූ විට වාහල්කඩ අසල නවතා සිටින සධාතුක කරඬුව රැගත් හස්ථියා දේවාලයට ඇතුළුවේ.දළදා පෙරහැර ගෙටගෙවැදීම සම්පූර්ණ වන්නේ එවිටය.පෙරහැර දැන් කලින්ට වඩා ඉක්මනින් දේවාලය කරා ගමන් කෙරේ.පෙරහැරේ නැටුම් කණ්ඩායම් තම නැටුමෙහි විචිත්‍රවත්ම කොටස් දේවාලය ඉදිරියේ රඟ දක්වා දේවාලයට වැඳ ගෙටගෙවැදීම සිදුකෙරේ.මේවනවිට සධාතුක කරඬුව දේවාලයට වැඩමවීමට තේවාව භාර පිරිස් ඇතා අසලට පැමිණේ.සංඛය හා බුරම්පේත්තුව නාදකර හේවිසිහඬ මැද්දේ සධාතුක කරඬුව දේවාලයට වැඩමකෙරේ.

දැන් දේවාභරණ දේවාලයේ වාහල්කඩින් ඇතුළුවී ඇති අතර එම දේවාභරණ දේවාලය තුළට වැඩමවීම චාරිත්‍රාණුකූලව සිදුකිරීම ඇරඹීමට අවස්ථාව එළඹී තිබේ....

ඔබ සැමට සමන් දෙවිඳුගේ පිහිට ලැබේවා.....!

දෙව් පෙරහැරේ රජ ගමන

වෙඩි හඬ නිකුත් වීමත් සමගම ගම්පහේ වීදියේ හා හුණුවල වීදියේ ඇවිදිමින් සිටින සියළු දෙනා එකවරම කැළඹීමට පත්වේ.සෑමදෙනාම එතැන් පටන් යුහුසුළු වන්නේ පෙරහැර නැරඹීමට හිඳගැනීමට ස්ථානයක් සොයා ගැනීමටය.වැඩිදෙනෙක් තම පවුල් පිටින්ම පැමිණ දේවාලේ උයන්වත්තේ හෝ ගම්පහේ,හුණුවල වීදිවල අයිනට වන්නට පැය ගණනක් තිස්සේ පෙරහැර බලාපොරොත්තුවෙන් බලා සිටී.පාරේ ඇවිදිමින් සිටින පිරිසද පැය භාගයක් යන්නට මත්තෙන් හැකි අයුරින් පාරෙන් ඉවත්වී හිඳගනී.එවිට සම්පූර්ණ වීදියම පැහැදිලි තත්වයට පත්වේ.වෙඩිහඩත් සමගම සිදුවන මෙම සිදුවීම අපේ සංස්කෟතියත් විනයගරුක බවත් ලොවට හඬගා කියන අවස්ථාවකි.

මෙයින් අනතුරුව පාර අතුගාන පිරිස් පාර අතුගා පවිත්‍රකරයි.පවිත්‍ර වූ පොළව මතින් දෙවිහාමුදුරුවන් වැඩමකරවීමට පෙර, කහ දියකළ ජලය ඉසීම සිදුවේ.වර්තමානයේදී වතුර බවුසරයක් මගින් මෙම කහ දියර ඉසීම කරනු ලබයි.දැන් පෙරහැර ගමන් කිරීමට පාර පවිත්‍රවී ඇති අතර පෙරහැර නරඹන කිසිවෙකුට පාර හරහා ගමන් කිරීමට ඉඩ නොදේ.පෙරහැර අතරින්ද කිසිවෙකුට ගමන් කිරීමට ඉඩක් නැත.දෙවියන් වෙනුවෙන් දක්වන ගෞරවය නිසා මෙසේ හැසිරීමට මහජනතාව පුරුදුවී තිබේ.විටෙක මෙය අමතක වූවන් සිටියහොත් එය මතක්කරදීමට පොලිස් නිළදරුවන් වගබලාගනී.

පෙරහැරේ මුලින්ම එන්නේ ආරක්ෂක අංශයේ පිරිසය.ඉන් පසුව කස කණ්ඩායම පැමිණේ.කස කණ්ඩායමට පසුව ගිනිබෝල කරුවන් පැමිණේ.පෙරහැරේ ගමන් කරන පෙරමුණේ රාළ පිටෙහි නංවාගත් පලමු හස්ථියා අනතුරුව පැමිනේ.ඉන් පසුව ගජ නායක නිළමේ ඇතෙකු පිට ගමන් කරයි.සබරගමුවට ආවේණිකවූ මහ බබා කෝලම පෙරහැරට එක්වන්නේ ගජනායක නිළමේට පසුවය.තවත් පිරිසක් දිසා කොඩ් රැගෙන ගමන් කරයි.

මේ ගමන් කරන්නේ සමන් දේවාල පෙරහැරේ පළමුවම ගමන් කරන දළදා පෙරහැරයි.පසුගිය ලිපියක දළදා පෙරහැර සමන් දේවාල පෙරහැරට එක්වීම පිළිබඳව සඳහන් කලෙමි.ඒ අනුව දළදා කරඬුව සිහිගන්වමින් සධාතුක කරඬුවක් ඇතෙකුපිට වඩමවනු ලබයි.දෑලේ ඇතුන් දෙදෙනෙකුද මේ සඳහා සහභාගී වේ.කරඬුව වඩමවන ඇතා ඉදිරියේ සබරගමු සම්ප්‍රධායේ නර්ථන කණ්ඩායමක් නර්තනයේ යෙදේ.ඊට අමතරව දේවාලයේ නිළ රාජකාරි පවුල්වල කුඩා දරුවන් කණ්ඩායමක් බෞද්ධ කොඩි රැගෙන ගමන් කරයි.කරඬුව වැඩමකළපසු දළදා පෙරහැර අවසානවේ.

ඉන් පසුව ආරම්භ වන්නේ පත්තිනි දේවියවෙනුවෙන් පවත්වන පෙරහැරයි.නොයෙක් වර්ගයේ නැටුම් කණ්ඩායම් තම රංගනයන්ගේ යෙදෙමින් මෙම පෙරහැරට සහභාගීවේ.පෙරහැරට කාන්තාවන් සහභාගී වනවානම් ඒ මෙම කොටසටය.දළදා පෙරහැරට කන්තාවන් සහභාගී නොවේ.නර්තනාංග සියල්ල ඉදිරිපත්වූ පසුව දේවාභරන වැඩමවීම සිදුවේ.පත්තිනි දේවියගේ දේවාභරණ රැගත් දෝලාවක් උඩුවියන් යටින් වැඩමවීම සිදුවේ.පත්තිනිදේවාලයේ කපුමහතා තම නිළ ඇඳුම ඇඳ මෙම දෝලාව පිටුපසින් ගමන් කරයි.

ඒත් සමගම පත්තිනි පෙරහැර අවසන්වේ.බිසෝ පෙරහැර ආරම්භවේ.මෙහිදී වෙනත් නර්තනාංග ගමන් නොකරයි.සමන් දෙවියන්ගේ බිසෝ දේවියගේ දේවාභරණ දෝලාවක නංවා වඩමවයි.උඩු වියන යටින් මෙම දෝලාවත් වඩමවන අතර නිළ රාජකාරි කරුවන් තේවාවන් සඳහා අවශ්‍යවන හක්ගෙඩිදෙක,බුරම්පේත්තු දෙක,චාමර,කුඩ සේසත් රැගෙන මෙම දෝලාව සමග ගමන් කරයි.සමන් දේවාලයේ කපු මහතාද මෙම දෝලාව පිටුපසින් ගමන් කරයි.

පත්තිනිපෙරහැරත් බිසෝ පෙරහැරත් පසුපසින් පැමිනෙන්නේ වෙනත් පෙරහැරවල දක්නට නොමැති අංඟයකි.මෙය ආභරණ කරත්තය ලෙස හඳුන්වන කුමාර රථයයි.දේවාලයේ හඳුන් කුඩමේ හැඩයට මෙය සාදාඇති අතර වටතිර වලින් ආවරණය කර තිබේ.මිනිසුන් 30ක් පමණ මෙම රථය ඇදගෙන යන අතර දේවාභරණ රැගත් කපු මහතෙකු මෙම රථය තුළ සිටී.කරත්තය ඉදිරියේ සබරගමු නැටුම් කණ්ඩායමක් නර්තනයේ යෙදෙමින් ගමන් කරයි.සමන් දෙවියන්ගේ පුත් කුමරු සිහිපත් කිරීම සඳහා මෙම පෙරහැර පැවැත්වේ.

වෙනත් පෙරහැරවල දක්නට නොලැබෙනවායැයි කීවත් යම් දෙයක් කිව යුතුය. මෙවැනි ආභරණ කරත්තයක් බලංගොඩ බොල්තුඹේ සමන් දේවාල පෙරහැරේ ගමන් කෙරේ.බොල්තුඹේ සමන් දේවාල පෙරහැරට අලි ඇතුන් සහභාගී නොවේ.මීට හේතුව එම පෙරහැරට එන සියළු අලි ඇතුන් පුදුම සහගතලෙස වියරුවැටීමයි.දෙවියන්ගේ හාස්කම් හෝ අද්භූත බලවේගයක් නිසා මෙය සිදුවේයැයි විශ්වාස කෙරේ.

කුමාර පෙරහැර අවසන් වීම සමග සමන් දේව පෙරහැර ආරම්භවේ.සමන් දෙවියන්ගේ හීය නැමති දේවාභරණය අතින්ගත් කපුමහතෙකු හා පළිහක් අතින්ගත් පුද්ගලයෙකු සුදුවතින් සරසනලද අලියෙකුපිටේ ගමන් කරයි.සධාතුක කරඬුව ඇතෙකු පිටේත් දේවාභරණ අලියෙකු පිටේත් වැඩමවීම බුදුන් වහන්සේට දක්වන ගෞරවයක් ලෙස සැලකේ.පත්තිනි,බිසෝ,කුමාර හා දේව පෙරහැරවල හේවිසි වාදනය ආදී සියළු තේවාවන් සඳහා දේවාලයේ නිළ රාජකාරි පිරිස් සහභාගීවේ.ඒවාට නියමිත නොයෙක් තේවාවන්ද ඇත.

මෙම පෙරහැර පහ අවසන්වූවිට, ඒත් සමගම බස් නායක නිළමේතුමා හා විදානේවරුන්,මොහොට්ටාලවරුන් පැමිණේ.මොවුන් ඉදිරියේ රඟ දක්වන්නේ උඩරට වෙස් නර්තනයක්ය.

මුලින් සඳහන් නොකලත් සමන් දේවාලයේ පෙරහැරට අඩුවක් නොවන අලිඇතුන් පිළිබඳව යමක් කිවයුතු වන්නේ සමන් දෙවියන්ගේ වාහනය සුදු අලියෙකු නිසාවෙනි.මගේ මතකයේ රැඳුනු පළමු සමන් දේවාල පෙරහැර මම නරඹන ලද්දේ මට වයස අවුරුදු හතරක් හෝ පහක් වූ අවධියේය.එතැන් පටන් එක් වසරක් හැර ,වසර 15ක් පමණ මම නැරඹූ පෙරහැර පිළිබඳ සැලකියයුතු මතකයක් රැඳුනේ එහි ගමන් කරන අලි ඇතුන් නිසාවෙන් බව කිව යුතුය.

අලි ඇතුන් ගණන් කිරීමට හැකි කාලයේදී මම ගණන්කළ වැඩිම සංඛාව 64ක් පමණවේ.එම පෙරහැරට අලි තුන්දෙනා බැගින් ගමන් කළ අවස්ථා කීපයක්ද තිබිණි.අදවනවිට මෙම සංඛාව 48 පමණ දක්වා අඩුවී තිබේ.නමුත් නැටුම් කණ්ඩායම් දෙකක් අතරට එක් අලියෙකු හෝ ඇතෙකු යොමුකිරීමට තවමත් අලිඇතුන් ඉතිරිවී පවතී.

පෙරහැර ගමන් කිරීමට අදවනවිට විදුලි ආලෝකය තිබුනද අතීතයේ පෙරහැර සඳහා ආලොකය ලබාදී තිබෙන්නේ කොප්පරා පන්දම් පත්තුකිරීමෙනි.අතීතයේ විඳි එම කොප්පරා සුවඳ අදත් අත් විඳිමට හැකිවන අයුරින් විදුලි ආලොකය තිබුණත් කොප්පරා පන්දම් පත්තුකර, පෙරහැර ගමන් කරන මාර්ගයට වැඩිපුර ආලෝකයක් ලබාදේ...
පෙරහැර විස්තරය අවසන් වූවත් තවමත් රජගමන අවසන්වී නැත...

ඔබසැමට සමන් දෙවිඳුගේ පිහිට ලැබේවා..............!

සමන් දේවාලයේ මහ පෙරහැර ආරම්භ වීම

 දින දහයක් පුරාවට කුඹල් පෙරහැර හා දෙවේලේ පෙරහැර පැවැත්වීමෙන් අනතුරුව ඇරඹෙන්නේ මහ සමන් දේවාලයේ ඇසළ පෙරහැරේ මහ පෙරහැරයි.අලි ඇතුන් පනහකට ආසන්න ප්‍රමානයක්ද උඩරට, පහතරට, සබරගමු හා ගැමි නර්තනාංඟ විශාල ප්‍රමානයක්ද මෙම පෙරහැරට සහභාගීවේ.දේවාලය වටා පිහිටාඇති කුඹල් වීදිය, උඩ වීදිය, ගම්පහේ වීදිය හා හුනුවල වීදිය යන සතර වීදියෙහිම මෙම පෙරහැර ගමන්කරයි.පෙරහැර පැවැත්වෙන මාසයේ පසලොස්වක පොහොය දිනයේදී මහ පෙරහැර අවසන් වනලෙස පොහොය දිනයට දින හතරකට පෙර මහ පෙරහැර ආරම්භවේ.අති උත්කර්ශවත් ලෙස පැවැත්වෙන්නේ පස්වන දිනයේ පැවැත්වෙන මහ පෙරහැරයි.මහජනතාව වඩාත් උනන්දුවෙන් නරඹන්නේ මෙම පෙරහැරයි.

සමන් දේවාලයේ මහ පෙරහැර එක් පෙරහැරක්ලෙස පෙනුනත් එය පෙරහැර පහක් එක්වී ගමන් කරන පෙරහැරකි.
දළදා පෙරහැර
පත්තිනි පෙරහැර
බිසෝ පෙරහැර
කුමාර පෙරහැර
සමන්දේව පෙරහැර  යනු එම පෙරහැර පහයි.

හයවන පැරකුම්භා රජුගේ හා දෙවන රාජසිංහ රජුගේ නියම කිරීම් වලට අනුව දේවාලයේ පෙරහැර මංගල්‍යය පැවැත්වේ.එයට බස්නායක නිළමේ ප්‍රමුඛ ඇතුල් කට්ටලේ හා පිටත කට්ටලේ නිළ රාජකාරි කරුවන් අනිවාර්යයෙන් සහභාගීවන අතර සැරසිලි හා අනෙක් සේවාවන් සඳහා දේවාලයෙන් මුදල්ගෙවා යම් පිරිසක් සහභාගී කරවාගනී.එම සේවාවන් සඳහා අතීතයේ රාජකාරි පරම්පරා තිබීඇති අතර අදවනවිට එම පරපුරවල්  දේවාලයෙන් ඈත්වීගොස් තිබේ.අලිඇතුන් සඳහා කෑම සැපයීම බලංගොඩ හුනුවල ප්‍රදේශයෙන් සිදුවේ.

 

පෙරහැර ආරම්භවන නැකත සාමාන්‍යෙයන් යෙදෙන්නේ රත්‍රී නවය හෝ දහය අතර කාලයන්හිදීය.නැකත එළඹීමට පැයකට පමණ පෙරසිට නැටුම් කණ්ඩායම් තම ඇඳුම් ආයිත්තම් ඇඳපැළඳගෙන දේවාලයේ පහත මළුවට එකතුවේ.ඒ අතර අලිඇතුන් සියල්ලම දේවාලයේ පහත මළුවට කැඳවාගෙනවිත් දම්වැල් දමා ගාල්කර ඔවුන්ගේ ඇඳුම් ඇන්දවීම කරනුලබයි.කරඬුව වඩමවන හස්තියා පත්තිරිප්පුව අසල ඇති මණ්ඩපයට ගෙන්වා වතපුටුව බැඳ රන්සිවිගෙය සවිකරනුලබයි.ඉන් පසුව ඇත්සැට්ටයත් නෙත්ති මාලයත් බැඳ හස්තියා සරසනු ලැබේ.මෙම ක්‍රියාදාමය වන අතරතුර බස්නායක නිළමේ සහ මොහොට්ටාලවරුන් උඩරට මුල් ඇඳුම් කට්ටලයෙන් සැරසී උඩමළුවට ගමන් කරයි.දේවාලයේ තේවාවන් මේවනවිට ඇරඹී හමාරය.හේවිසිවාදනයවීම නොකඩවාම සිදුවේ.නිළධාරීන් සමග දේවාලයේ බුදු කුටියට පිවිසි බස්නායක නිළමේ හා කපුමහතා ප්‍රධාන පිරිසට පිරිත් නිළයේ ස්වාමීන් වහන්සේලා පිරිත් දේශනා කරයි.මෙම පිරිත් දේශනාව අවසානයේ කපු මහතාට සහ බස් නායක නිළමේතුමාට පිරිත්පැන් ලබාදේ.පසුව අනෙක් සියල්ලටද පිරිත්පැන් ලබාදේ.එම කාලයතුළ හේවිසිවාදකයන් නිහඬව සිටී.පිරිත් නිළයේ ප්‍රධාන ස්වාමීන් වහන්සේ සධාතුක කරඬුව රැගෙන කපු මහතාගේ හිසමත තැම්පත් කරයි.එම මොහොතේදීම හක්ගෙඩි දෙකත් බුරම්පේත්තු දෙකත් නාදකෙරේ.එම නාදයත් සමගම හේවිසි වාදකයින් තම වාදනය ආරම්භ කෙරේ.කුඩා ළමුන් තිස්දෙනෙකු පමණ බෞද්ධ කොඩි රැගෙන කරඬුව වඩමන කපුමහතා ඉදිරියෙන් පැමිණේ.කරඬුව වඩමනවිට සිරිත් පරිදි කිරි,පොරි සහ පොල්මල් ඇට බිමට ඉසීම සිදුවේ.මෙම කුඩා පෙරහැර දේවාලයේ බුදුකුටියේ සිට හස්තිරාජයා සිටින ස්ථානයට පැමිණේ.පෙරහැර අරඹන නැකත හරියටම එළඹිවිට කපුමහතා සධාතුක කරඬුව රන්සිවිගෙයි තැම්පත් කරයි.එම මොහොතේදීද හක්ගෙඩි දෙකත් බුරම්පේත්තු දෙකත් නාද කරයි.කළු ගඟට මුව අයා කුඹල් වීදියේ තබා ඇති ඉපැරණි කාල තුවක්කුව මෙම මොහොතේදී වෙඩිහඬ නිකුත් කරයි.




දළදා පෙරහැර ආරම්භ විය.නිළ ආරම්භය එය වූවත් තවමත් සියල්ල නිහඬය.කරඬුව රැගත් හස්තිරාජයා මණ්ඩපයෙන් ඉවතට පැමිණේ.ඉන්පසුව පිරිත් නිළයේ ස්වාමීන්වහන්සේ නමක් පන්සිල් දීම සිදුකෙරේ.පන්සිල් දීම අවසානවීමත් සමගම හේවිසිවාදනය ආරම්භවේ.පෙරහැර ගමන් කිරීම ඇරඹේ.

දළදාපෙරහැර ගමන් කිරීම ආරම්භ විමෙන් පසුව දේවාලයේ රාජකාරි හේවිසි කණ්ඩායම නැවත දේවාලයට ගමන් කරයි.පළමුව පත්තිනි දේවාලයේ දේවාභරණ රැගත් දෝලාවත් ඉන්පසුව සමන්දෙවියන්ගේ බිසෝ දේවියගේ දේවාභරණ රැගත් දෝලාවත් සමන් දෙවියන්ගේ දේවාභරණත් අවස්ථා කීපයකදී පහත මළුවට වඩමවයි.මෙම වැඩමවීමට ආලත්ති අම්මාවරුන්,කොඩි සේසත්,හක්ගෙඩි කොම්බු බුරම්පේත්තු ආදී තේවාවන් සමභන්ධවේ.සමන් දෙවියන්ගේ දේවාභරණ සුදුපැහැයෙන් අන්දවන ලද අලියෙකුපිට වඩමවයි.කුමාර රථය නම් ලී කරත්තයක කුමාර දෙවියන් වෙනුවෙන් සමන් දෙවියන්ගේ දේවාභරණ වඩමවයි.මෙම කුමාර රථය මිනිසුන් තිස්දෙනෙක් පමණ එක්ව ඇදගෙන යන අතර පෙරහැර ආරම්භයේදී එය පළමුව ඇදදෙන්නේ බස්නායක නිළමේතුමා විසිනි.එය ඉපැරණි චාරිත්‍රයකි.පෙරහැර ගමන් කිරීම මෙසේ ආරම්භවේ.දේවාලයේ නිළ රාජකාරිකරුවන් සියල්ල සුදුඇඳුමින් සැරසී සිටීම අනිවාර්ය වේ......

ඔබ සැමට සමන් දෙවිඳුගේ පිහිට ලැබේවා.....!

මහ සමන් දේවාලයේ ඇසළ පෙරහැර ආරම්භය හා කප් සිටුවීම

    
                                            සබරගමුව මහ සමන් දේවාලයේ කාර්තික මංගල්‍යයන් අතුරින් ඇසළ මහ කාර්තිය ප්‍රධානම අංඟයවේ.ලංකාවේ ඇති සංස්කෘතික උත්සව වලින් සමන් දේවාලයේ පෙරහැර දෙවැනි වන්නේ දළදා පෙරහැරට පමණක් යැයි කීමට තරම් මෙම පෙරහැර උත්කර්ශවත් අන්දමින් සිදුවේ.අලි ඇතුන් පනහකට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් හා නැටුම් කණඩායම් ගණනාවක් මෙම පෙරහැරට අනිවාර්යයෙන් සහභාගී වේ.මෙම ඇසළ පෙරහැර පැවැත්වීම හා එහි තේවාවන්ද රාජ සම්මත නීතීන්ට අනුව සිදුකිරීමට බස්නායකවරුන් හා රාජකාරි නිළයන් ඉමහත් වෙහෙසක් දරනුලැබේ.තම පරම්පරාවෙන් ලැබෙන උරුමය අනුව මෙම රාජකාරි නිළයන් දේව කාරිය අකුරටම ඉටු කරීමට බැඳී සිටී.
                                                              සබරගමු වැසියන් ඇසළ පෙරහැර නැරඹීමට එක් දිනක් හෝ යෑමටද පෙරහැර නරඹා පෙරහැර ගෙටගෙවැදීමෙන් පසුව පඬුරු දමා දෙවියන්ගෙන් අශිර්වාද ලබාගැනීමටද අමතක නොකරයි.ඔවුන් විශ්වාස කරන්නේ සැපට දුකට සියල්ලටම දෙවියන් තමන් සමග සිටින වගයි.ඇසළ පෙරහැර පැවැත්වීමට මුලපුරන්නේ බස්නායක නිළමේ විසින්ය.ඔහු නැකැත්රාළත් ඇතුළු කට්ටලේ හා පිටත කට්ටලේ නිළධාරීන්ද දේවාලයට කැඳවා පෙරහැර පිළිබඳ රාජකාරි පවරයි.මේ අතරම දේවාලය පිළිසකර කිරීම් සහ හුනු පිරියම් කිරීමද සංහාසන මණ්ඩපය හා දේවාලය ඉදිරියේ රිට්ටා තොරණ සෑදීම ආරම්භවේ.ඇතුළු කට්ටලය හා පිටත කට්ටලය ලෙස හැඳින්වෙන්නේ පාරම්පරිකව දේවාලයේ රාජකාරි උරුමවූ දෙපිරිසයි.ඇතුළු කට්ටලය සඳහා කපු,බත්තන,පළිහේකාර,කුඩ,චාමර,උඩුවියන්,ලන්ස,මුරුතැන් යන නිළ දෙක බැගින් ඇත.ඔවුන් රාජකාරි කරන්නේ දේවාලයේ ඇතුළු ගබඩාව ආශ්‍රිතවය.පිටත කට්ටලය සඳහා තණ්ඩල රාළ,දවුල්,තම්මැට්ටම්,හොරණෑ,ආලත්ති,හක්ගෙඩි යන නිළයන් හතර බැගින්ද අත්උදව්,වීකොටන,දරගෙනඑන නිළ දෙක බැගින්ද වට්ටෝරු අප්පුද වේ.ඔවුන් ඇතුළු ගබඩාවෙන් පිටත රාජකාරි කරනුලැබේ.
                                                                නැකැත්රාළ පෙරහැරට අවශ්‍ය සියළු නැකැත් සාදා බස්නායකනිළමේට භාරදේ.පෙරහැර එතැන්සිට සංවිධානයවේ.දේවාලයේ ධාතුකරඬුව,ඇත්දළ,පළිහ,මුතුකුඩ,රිදීකුඩ හා ආලවට්ටම් ආදී පූජනීය භාණ්ඩ ඇතුළු ගබඩාවේ තැම්පත්කරතිබේ.මෙම ඇතුළු ගබඩාවේ  භාරකරු කහවත්ත ප්‍රදේශයේ වෙසෙන රත්නකරාළ නිළමේය.බස්නායක නිළමේ මෙම රත්නකරාළ නිළමේට නිළ පණිවුඩයකින් දැනුම්දුන්විට ඔහු දේවාලයටපැමිණ ගියවසරේ ඇතුළුගබඩාවේ දොරට තමා දැමූ නිළමුද්‍රාව පරීක්ෂාකර එය කඩා දොරවල්හැර ඉහත පූජාභාන්ඩ ඉවතටගෙන අදාල අයට භාරදේ.පෙරහැර අවසන්වනතුරු රත්නකරාළ නිළමේ දේවාලයේ රැඳි සිටිය යුතු අතර පෙරහැර අවසන්වූවිට සියළු පුජා භාණ්ඩ පරීක්ෂාකර නැවත ගබඩාවේ තැම්පත්කර දොරගුළුලා මුද්‍රා තබා දේවාලයෙන් පිටවිය යුතුය.නැවත ඔහුට දේවාල භූමියට ඒමට අවසර ලැබෙන්නේ බස්නායක නිළමේ දැනුම් දීමක් කලහොත් පමණි.නැත්නම් ඔහුට දේවාලයට ඇතළුවීම තහනම්ය.
                                                                පසුව දේවාලයේ පරිත්‍රාන ධර්මදේශනයක් හා පසුදින දානමය පිංකමක් පවත්වා සමන් දෙවියන් කෙරෙහි පින් අනුමෝදන්කෙරේ.කප් සිටුවීම සිදුවන්නේ ඊට පසුවය.ඉපැරණි චාරිත්‍ර අනුව ඇසළ මාසයේ අමාවක ගෙවී එලඹෙන පෑලවියෙන් කප් සිටුවිය යුතුය.කප් සිටුවීම භාර වන්නේ කප් සිටුවන රාළටය.එහු කප් සිටුවන දිනට පෙර දින රාත්‍රියේ තනිවම ගොස් කිරිගසක් කපා ගෙනවිත් රිට්ටාගෙය ලෙස හඳුන්වන සිංහාසන මණ්ඩපයේ තැම්පත්කෙරේ.පසුදින එනම් කප් සිටුවන දින එම කිරිගස සුදුපිරුවටයකින් ඔතා හේවිසි වාදනයකරමින් පෙරහැරක්ලෙස කප් සිටුවන ස්ථානයට රැගෙන ඒ.එවිට දේවාලයතුළ සමන් දේව ආභරණත් පත්තිනි දේවියගේ දේවාභරණත් දෝලාවන්හි වඩමවා කුඩා පෙරහැරක් ආරම්භවේ.කප රැගෙනඑන පෙරහැරත් මෙම පෙරහැරත් එකට එක්වී එක් පෙරහැරක්ලෙස උඩමළුවේ දෙවියන් වැඩසිටින හඳුන්කුඩමවටා ගමන් කරයි.පත්තිනි දේවාලය ඉදිරියේදී පෙරහැරට වලං කදක් ගත් කුඹලෙක්ද එක්වේ.ඔහු පෙරහැර ඉදිරියෙන් ගමන් කරයි.දේවාලයේ ඇති පැරණි ළිඳ අසලදී සුභ නැකතින් කප්සිටුවීම සිදුකෙරේ.දේවාභරණ රැගත් පෙරහැර දේවාලයට ගෙවැදේ.කුඹලා ගෙනආ වලං කද දේවාලයේ තබා ඔහු දේවාලයෙන් පිටවේ.එය දේවාලයේ ප්‍රයොජනයට ගැනේ.මෙම ආකාරයෙන් පෞරාණික සිරිත් විරිත් ආරක්ෂා කරමින් මහ සමන් දේවාලයේ ඇසළ පෙරහැර ආරම්භය කුළුගැන්වීම සිදුවේ.....
ඔබසැමට සමන් දෙවි පිහිට ලැබේවා..........!

සබරගමුවට බතසරිකරවන සමන් දේවාලයේ අළුත් සහල් මංගල්‍යය

                                                                 සමන් දේවාලය තුළ වසරකට කාර්තික හතරක් අනුව උත්සවයන් හතරක් ප්‍රධාන වශයෙන් සිදුවේ.ඒවා වන්නේ
දුරුතු මහ කාර්තිය
බක්මහ කාර්තිය
ඇසළ මහ කාර්තිය
ඉල් මහ කාර්තිය ය.
                                                    අළුත් සහල් මංගල්‍යය දුරුතු මහ කාර්තියේ සිදුවන උත්සවයයි.සමන් දේවාලයට අයත් කුඹුරු ඉඩම් එගොඩ බෙත්ම හා මෙගොඩ බෙත්ම ලෙස කොටස් දෙකකි.එගොඩ බෙත්ම යනු කුරුවිට ප්‍රදේශයේ ඇති කුඹුරුය.මෙගොඩ බෙත්ම යනු හංගමුව ප්‍රදේශයේ ඇති කුඹුරුය.මෙම කුඹුරුවල අස්වනු නෙළීමෙන් අළුත්සහල් මංගල්‍යය පැවැත්වීම වසරක්පාසා මාරුවෙන් මාරුවට සිදු කරනු ලැබේ.මෙය සාමාන්‍යයෙන් ජනවාරි පෙබරවාරි මාරතු වැනි මාසයක යෙදෙන සුභ නැකැත් අනුව සිදුකෙරේ.මෙම කටයුත්තට මුල පුරන්නේ අදාල බෙත්මයේ මොහොට්ටාල නිළමේ විසිනි.ඔහු කරල් කැපීමට නැකැත් සාදා මහ සමන් දේවාලයේ බස්නායක නිළමේට කල්තියාම භාරදේ.ඉන් පසුව බස්නායක නිළමේ අවශය කටයුතු සම්පාදනය කරනු ලබයි.
                                                        කරල් කපන දිනයට පෙර දින සවස දේවාලයේ අදාල තේවාව භාර පිරිස පෙරහැරෙන් දේවාලයෙන් පිටත්වී කරල් කපන කුඹුර වෙත ගමන් කරයි.මෙම පෙරහරේදී කරල් කැපීමේ මංගල්‍යයට අදාල කොඩි හතරක්,පන්දමක්,පලිහක්,බුරම්පේත්තුව නම් නළාවක්,කුඩ දෙකක්,කත් රෙදි හතරක්,කත් පටි දෙකක්,උඩු වියනක්,සඳුන් හෙප්පුවක්,දවුල් දෙකක්,තම්මැට්ටම් දෙකක්,හොරණෑ දෙකක්,හක් ගෙඩියක් හා සරසන ලද අලියෙක් යොදාගනුලැබේ.මෙම පිරිස පිළිගන්නා බෙත්මේ මොහොට්ටාල විසින් පෙරහැරෙන් ආ පිරිසට නිවසක් පිරිසිදුකර ලැගුම් ගැනීමට සලසා කෑම බීම වලින් සංග්‍රහ කරනු ලැබේ.අතීතයේදි මෙයට වෙනම වාඩි ගසා තිබී ඇති අතර අදවනවිට නිවසක් පිළියෙල කෙරේ.රාජකාරි කාරයින් මෙම නිවස ඉදිරිපිට මල්පැලක් සාදන අතර පෙරහැරෙන් ගෙනආ පලිහ සඳුන් හෙප්පුව ආදිය මෙම මල්පැලේ තබනුලැබේ.හඳුන් කපුරු දුම් අල්ලා පහන් පත්තුකළපසු හේවිසි පූජාව පවත්වයි.රාත්‍රියගෙවී කරල් කපනදින පහන්වනවිට තේවාව භාර නිළධාරීන් අළුයම් දුරයේ තේවාව එම ස්ථානයේ පවත්වනුලැබේ.
                                                            කරල් කපන නැකත උදාවනවිට කපු මහතා කුඩ සේසත් පලිහ දරමින් කුඹුරවෙත ගමන් කරයි.හේනේ මාමා නම් පුද්ගලයා කරල් කපන ස්ථානය රෙදිවලින් ආවරනය කරයි.නැකත එලඹි වහාම ඉපැරණි කාලතුවක්කුවෙන් වෙඩි හඬක් නිකුත් කරයි.එවිට කපු මහතා වී කරල් මිටියක් කපා එය සුදු සළුවක ඔතා බත්තන කපු මහතාට දේ.බත්තන කපු මහතා එය මල්පැලේ තබයි.පසුව රාජකාරි නිළයන් විසින් කරල් කැපීම සිදිකර එම කරල් නැවුම් මුට්ටිවල බහා නවාතැන් ගෘහයට ගෙනඑනු ලැබේ.
                                                           අනතුරුව මෙම වී කරල් අලියා පිට මතින් දේවාලයට ගෙන ඒ.දේවාලයට ගෙන ආ වී කරල් බුදුගෙයි තැම්පත් කරයි.පසුවදා වී කරල් බුදුගෙයින් භාරගන්නා මුරුතැන් රාල උඩුවියන් යටින් හේවිසි පූජාව අතරතුර මුළුතැන්ගෙටගොස් වී කොටන ගෙය නම් ස්ථානයේදී වී කොටන රාල සමග වී කොටා සහල් ලබාගනී.කරල් කැපීමෙන් පසුව එලඹෙන පසලොස්වක පොහෝදින මෙම නව සහලෙන් පිසූ කිරිබත් මුරුතැන බුදුන්ට හා දෙවියන්ට පූජා කිරීම සිදුකරනුලැබේ.දෙවියන සඳහා මෙම මුරුතැන සමග පස්පැණිත පූජා කරයි.එනම් සහල් නැළියක බත්,හකුරු කෑලි හතක්,කෙසෙල්ගෙඩි හතක් හා හත්මාළුවයි.සමන් දෙවියන්ට මුරුතැන පූජාකරනවිටද කාලතුවක්කුවෙන් වෙඩිහඬ නැංවීම ඉපැරණි සිරිතකි.මෙම දිනයේ දේවාලයට එන බැතිමතුන්ටද කෑම බීම ලබාදේ.එම කෑම ආලත්ති අම්මාවරුන් විසින් පිසිනු ලබයි.මේ ආකාරයට අළුත් සහල් මංගල්‍යය නිමාවේ.සබරගමුවේ ගොවිතැන, දෙවියන් හා යාවෙන්නේ මේ ආකාරයටය....
ඔබ සැමට සමන් දෙවි පිහිට ලැබේවා...!

සමන් දේවාලයේ දෛනික තේවාව

                                                       සමන් දේවාලය තුළ දෙවියන් වෙනුවෙන් පවත්වන තේවාව ඉපැරණි චාරිත්‍ර වලට අනූව දිනපතා සිදු කරනු ලැබේ.මෙම තේවාවන් බෞද්ධ ආගමික පසුබිමක් තුළ සිදු වේ.මෙය සමන් දේවාලය පිළිබඳ වැදගත් කරුණකි.දිනපතා පවත්වන තේවාවේ ප්‍රධාන කොටස් හයක් අඩංඟුවේ.ඒවා නම්
අළුයම් දුරයේ තේවාව
හීල්ම තේවාව
මහ තේවය
බොලපැන් තේවාව
හැන්දෑ දුරයේ තේවාව
මහ තේවාව යි

අළුයම් දුරයේ තේවාව
===============
                                                              දිනපතාම අළුයම 4 30ත් 5ත් අතර පැවැත්වෙන අළුයම් දුරයේ තේවාව සමන් දෙවියන් වෙනුවෙන් පවත්වන ශබ්ද පූජාවකි.හක්ගෙඩිය,දවුල,හොරණෑව,තම්මැට්ටම එහිදී වාදනය කරනු ලැබේ.

හීල්ම තේවාව
==========
                                                               සමන් දෙවියන් වෙනුවෙන් හීල් දානය පූජා කිරීම මෙහිදී සිදුකරනු ලැබේ.එහි අංඟ කීපයක් ඇත.දෙවියන්ගේ මුහුණ සේදීම සඳහා පැන් සැපයීම දියවඩම් තේවයයි.මල් පූජා කිරීම මල් තේවයයි.දේවාලයට සුවඳ දුම් ඇල්ලීම හඳුන් තේවයයි.පහනක් අතින්ගත් ආලත්ති අම්මා කෙනෙකු දෙවියන්ට ආවැඩීම ආලත්ති තේවයයි.දිනපතාම පෙරවරු 7 30ට මහ සමන් දේවාලයේ ගන්ඨාරය නාද වේ.ඉන්පසුව හේවිසි නාද වේ.මෙම ශබ්ද පූජාව අතරතුර දියවඩම් තේවය ආරම්භවේ.ඊට පසුව හඳුන් තේවය හා මල් තේවය සිදුවේ.ආලත්ති තේවය අවසානයේ සිදුකෙරේ.එයින් පසුව දෙවියන් කෙරෙහි පැන් පූජා කිරීම සිදුවේ.දෙවියන් දානය වළඳන බඳුන “මණ්ඩය“ ලෙස හැඳින්වේ.එය සේදීමද කරන්නේ එම පැන් වලිනි.මුරුතැන් පූජාව අනතුරුව සිදුවේ.මුරුතැන් රාළ මුරුතැන් පිසින අතර බත්තන රාළ මුරුතැන් ගෙයින් මුරුතැන් භාරගෙන කපු මහතාට භාරදේ.කපු මහතා දෙවියන්ට මුරුතැන් පූජා කිරීම සිදුකෙරේ.
                                                                 මුරුතැන යනු දෙවියන් වෙනුවෙන් පූජා කරන සුවිශේෂ ආහාරයකි.එයට බත්, හත්මාළුව හා කැවුම්ගෙඩි තුනක් අයත්වේ.මෙම ආහාර එවෙලේම පිසගනුලැබේ.

මහ තේවය
========
                                                                 මහ තේවයේදී බුදුන් හා දෙවියන්ට දහවල් දානය පූජා කරනුලැබේ.මෙය සෑම දිනකම පෙරවරු 9 30ට සිදුවේ.

බොලපැන් තේවාව
=============
                                                                  දෙවියන් සඳහා පැන් පූජා කිරීම බොලපැන් තේවයයි.මෙය පෙරවරු 6 30ට පමණ ඇරඹේ.දේවාලයේ උඩමළුවේ ඇති ඉපැරණි ලිඳෙන් වතුරගෙන මුරුතැන්ගෙයි තැම්පත් කිරීම මෙහිදී සිදුකෙරේ.නමුත් පෙරහැර සමයට මෙම තේවය සවස 3 30ට සිදුවේ.එවිට පැන් ගන්නේ දේවාලය අසල බොලපැන් කුඹුරේ ඇත් බොලපැන් ලිඳෙනි.

හැන්දෑදුරයේ තේවාව
===============
                                                                   බුදුන් වහන්සේ වෙනුවෙන් සවස ගිලන්පස පිදීමේ පූජාව හැන්දෑදුරයේ තේවාවයි.එය රාත්‍රී 7 00ට සිදුවේ.

මහ තේවය
========
                                                                    දවසේ අවසාන තේවාවයි.රාත්‍රී 9 30ට මෙම මහ තේවය පැවැත්වේ.මෙහිදීද අදෑසන මෙන් හඳුන්,මල්,ආලත්ති,දියවඩම් යන තේවාවන්ද පැවැත්වේ.පසුව මුරුතැන් තේවාවක්ද පැවැත්වේ.මෙය සමන් දෙවියන් වෙනුවෙන්ම පැවැත්වේ.අතීතයේදී දළුමුර තේවයක්ද සිදුවී ඇත.එහිදී දෙවියන්ට අලුත් බුලත් පූජා කිරීම සිදුවී ඇත.නමුත් එය දැන් සිදු නොවේ.